Ondernemers die op zaterdag niet zijn geopend en slagers die een paar uur eerder de deuren sluiten vanwege een gebrek aan personeel zijn al bijna niet meer weg te denken uit de winkelstraat. Supermarkten nemen Oekraïense vluchtelingen aan, in de horeca is Engels steeds vaker de voertaal en de krant wordt vooral bezorgd door oudere mensen.

“Jongeren hebben geen zin meer om de krant te bezorgen, omdat ze er niets mee hebben en ze ook niet vroeg willen opstaan. Dit wordt vooral gedaan door oudere mensen”, vertelt Ton Wilthagen, hoogleraar Arbeidsmarkt aan Tilburg University.

Hij zegt dat bedrijven ook niets te kiezen hebben door de krapte op de arbeidsmarkt. “En dus maken ze in de horeca en andere winkels gebruik van buitenlandse studenten die Engels spreken. En we zien ook vaker vluchtelingen aan het werk, al gaat dat mondjesmaat vanwege restricties.”

Werkgeversvereniging AWVN zegt dat er momenteel minder jongeren zijn, en dat die ook veel betere alternatieven hebben. “Zij veranderen dan ook steeds vaker van baan. Er is veel behoefte aan flexibiliteit en dat heeft gezorgd voor veel nieuwe kleine banen, zoals in de bezorging. En die zijn populair onder jongeren, aangezien een zeventigjarige weinig behoefte heeft om razendsnel boodschappen te bezorgen met de fiets.”

Verder zijn er veel nieuwe banen bij gekomen door de vergaande digitalisering. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om via je smartphone van alles te bestellen en snel te laten bezorgen. “Dat zorgt dus voor veel kleine banen.”

Volgens Wilthagen hebben we in ons land bovendien een echte bijbaantjescultuur. “Dat zie je bijvoorbeeld in België niet. Hier nemen jongeren een bijbaan om een nieuwe smartphone te kopen.”

Het totale aantal banen van werknemers en zelfstandigen kwam in het vierde kwartaal van vorig jaar uit op 11,6 miljoen. Dat betekent een stijging van 394.000 ten opzichte van dezelfde periode in 2021. Momenteel staan er ook nog eens 400.000 vacatures open, in verschillende sectoren.

Bovendien heeft de flexibilisering de afgelopen jaren stevig doorgezet, wat ook heeft bijgedragen aan de toename van het aantal kleinere banen. Maar daar moet de komende jaren verandering in komen. Zo gaat het kabinet nulurencontracten verbieden en krijgen mensen die via een uitzendbureau werken sneller een contract met zekerheid.

Verder worden ook de regels voor tijdelijke contracten strenger. Na drie tijdelijke contracten op rij bij dezelfde werkgever mag pas na vijf jaar een nieuw contract worden gegeven, in plaats van na zes maanden. Op die manier wil het kabinet een einde maken aan draaideurconstructies, waarbij werkenden langdurig van het ene naar het andere tijdelijk contract gaan