Eind oktober telde Mastodon zo’n 500.000 actieve gebruikers. Twee maanden later waren dat er maar liefst 2,5 miljoen. Musk zal daar niet zo heel erg van zijn geschrokken. Met zo’n 300 miljoen maandelijkse gebruikers is Twitter een stuk groter. En na die ene opleving eind vorig jaar werd het op Mastodon ineens weer een stuk stiller. Van de 2,5 miljoen gebruikers in december zijn er nog iets minder dan 1,3 miljoen actieve gebruikers over.

Mastodon is net als Twitter een berichtendienst. Maar Mastodon bestaat niet uit één, maar uit een netwerk van wel twaalfduizend (!) servers. Elk van die servers heeft zijn eigen beheerder(s) en regels.

Het voordeel hiervan is dat gebruikers zich kunnen aansluiten bij een server waar ze zich het meest thuis voelen. Ook kun je overstappen naar andere servers. En als er een offline gaat, ligt niet heel Mastodon plat. Ook dan kun je verder op een andere server.

Maar al die servers hebben ook een nadeel. Want als een beheerder ervoor kiest ‘jouw’ server te verwijderen, ben je ook al je volgers en berichten kwijt als je die niet tijdig overzet. Nu de interesse in Mastodon afzwakt, verdwijnen ook servers.

Maar servers worden niet alleen gesloten vanwege de terugloop in het aantal leden. Mastodon.lol is daar een goed voorbeeld van. De 70.000 gebruikers tellende server was bedoeld voor onder anderen antifascisten, leden van de lhbtiq+-gemeenschap en hackers. Een aantal leden wilden dat de beheerder fans van het Harry Potter-spel Hogwarts Legacy zou blokkeren. Die oproep kwam na transfobe uitspraken van J.K. Rowling, de geestelijk moeder van de bebrilde tovenaarsleerling.

De beheerder gaf geen gehoor aan het verzoek, waarna hij werd bedreigd en uitgescholden voor nazi en antisemiet. Uiteindelijk besloot hij de stekker uit zijn server te trekken. “Ik stop ermee, het is het niet waard”, schreef hij. “Gefeliciteerd met het kapotmaken van iets waar ik erg om gaf. Hopelijk zijn jullie gelukkig.”

Mastodon heeft de techwereld wel doen nadenken over een nieuwe manier om sociale netwerken in te richten. Ook andere bedrijven en organisaties zien de toegevoegde waarde van zo’n platform dat uit meerdere servers bestaat. Zo startte Twitter-oprichter Jack Dorsey een nieuw initiatief: Bluesky. Dit netwerk is nu geopend voor de eerste groep mensen.

Ook Meta werkt aan een Mastodon-variant. “We onderzoeken de mogelijkheid voor een nieuw sociaal netwerk om tekstberichten te delen”, zei een woordvoerder tegen Platformer. Ook deze app zou servers van beheerders buiten Meta ondersteunen, met eigen regels en moderatoren.

En dat zou (het bedrijf van) Mark Zuckerberg enorm kunnen helpen. Meta krijgt namelijk veel kritiek vanwege de schadelijke berichten die op zijn platforms worden verspreid. Met een gedecentraliseerd platform zou die verantwoordelijkheid deels bij de servereigenaren liggen en kan Zuckerberg iets meer achteroverleunen.