De samenleving snakt naar visie, maar daar ontbreekt het aan bij het kabinet. Dat zegt directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) Karen van Oudenhoven in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Ze roept Den Haag op een stip op de horizon te plaatsen en antwoord te geven op de vraag “hoe willen we samenleven?”.

Van Ouderenhoven ziet het ongenoegen in de samenleving toenemen. Dat heeft te maken met dat we aanlopen tegen de grenzen van groei, zegt de SCP-directeur. “Het feit dat de bomen niet meer tot aan de hemel kunnen groeien en dat we onze natuurlijke hulpbronnen deels hebben uitgeput, beïnvloedt ons in deze fase het meest.”

“We zijn gewend dat onze kinderen en kleinkinderen het beter krijgen dan wijzelf en dat is op dit moment niet zo”, zegt Van Ouderenhoven. “Ondertussen zie je dat we succesvol zijn in onze gezondheidszorg, wat betekent dat mensen steeds ouder worden. Dat betekent ook dat de verhouding in de samenleving verandert met het aantal mensen dat het werk doet om de sociale voorzieningen te financieren.”

Daarbij komt dat de komende twee decennia de krapte op de arbeidsmarkt aanhoudt, denkt Van Oudenhoven. “De mensen die het werk moeten doen en de economie moeten laten draaien, zijn er voor een deel niet. Al die ontwikkelingen maken samen dat er een rem staat op de groei.”

Dat maakt dat Nederlanders onzeker zijn over de toekomst. Van Oudenhoven: “We hebben alles ingeregeld op economische groei, dus heel veel beleid vertrekt nog vanuit dat oogpunt. Ik denk dat mensen nu op zoek zijn naar het verhaal van de toekomst. Ons kabinet komt op dit moment niet met een verhaal over wat voor samenleving wij nu willen zijn. Waar sturen we op? Dat in combinatie met de onzekerheid maakt dat het voor mensen lastig is om geloof te houden in waar het met de samenleving naartoe gaat.”

Zege BoerBurgerBeweging

Op dit moment denkt tussen de 40 en 50 procent van de Nederlanders dat het met ons land de verkeerde kant opgaat, weet het SCP. “Dat geldt nog zwaarder voor mensen die het moeilijk hebben”, zegt Van Oudenhoven. Het gaat om één op de zes Nederlanders. Van Oudenhoven sluit niet uit dat zij vaker op de BoerBurgerBeweging hebben gestemd bij de Provinciale Statenverkiezingen. Die partij boekte een monsterzege. “Bij die mensen is het vertrouwen dat het goed komt nog lager. Dat vertrouwen hangt wel degelijk samen met het vertrouwen in de overheid, en dat vertrouwen is op dit moment heel laag.”

Ze denkt dat mensen niet het gevoel hebben dat Den Haag problemen aanpakt. “Er speelt op dit moment in de politieke dynamiek een heleboel en we hebben een versnipperd politiek landschap, met een kabinet met middenpartijen. In de oppositie zitten partijen meer aan de linker- en rechterkant. Dus de politiek moet steeds met maatregelen komen die voldoende draagvlak hebben, ook binnen de politiek zelf. Dat is soms ook de waan van de dag, waar binnen problemen niet worden opgelost.”

Van Oudenhoven benadrukt dat het kabinet ook geconfronteerd werd met tal van crises. Daardoor zijn grote vraagstukken soms aan de aandacht ontsnapt. “Zoals de klimaatcrisis”, zegt Van Oudenhoven. “En dan zie je dat er te weinig rust en ruimte is om echt goed na te denken over: wat zijn de grote vragen en hoe gaan we daar op de lange duur iets aan doen.”

Lees ook: 

Onduidelijkheid na crisisberaad: wat wil het kabinet veranderen?

Door: Peter Visser