Het Westen moet de opschorting van het laatste nucleaire verdrag met de Verenigde Staten door Rusland zeer serieus nemen. Dat zegt defensie-expert van denktank HCSS Peter Wijninga. “Ondanks dat het militair gezien niet meteen veel betekenis heeft, is het wel een zorgelijke ontwikkeling.” Hij sluit niet uit dat Rusland de productie van kernwapens opvoert.

Het Russische lagerhuis, de Doema, is akkoord gegaan met de opschorting van het zogeheten START-ontwapeningsverdrag met de Verenigde Staten. President Vladimir Poetin kondigde de opschorting dinsdag aan in een speech waarin hij het Westen de schuld gaf van de oorlog in Oekraïne.

Volgens Wijninga was de toespraak van Poetin “het gebruikelijke zeur-leuter-zwets. Het is een verhaal waar we aan gewend zijn geraakt en waar we weinig betekenis aan moeten geven”, zegt Wijninga in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Maar dat Poetin aan het einde van zijn speech aankondigde het START-verdrag op te schorten was “een behoorlijke uitsmijter”.

Meer Russische kernwapens?

Het betekent dat Rusland niet meer bereid is informatie te delen met de Amerikanen over wat ze met kernwapens aan het doen zijn, zegt Wijninga. Met het verdrag uit 2010 gingen Rusland en de Verenigde Staten akkoord met een maximumaantal van 1550 kernkoppen per land.

“In werkelijkheid hebben de Russen iets van 6200 kernwapens en de Amerikanen iets van 5500”, zegt Wijninga. “Het START-verdrag beperkte vooral het aantal strategische kernwapens.” Het hogerhuis, de Federatieraad, buigt zich woensdag ook nog over de opschorting. Beide stemmingen gelden als een formaliteit.

Volgens Wijninga bestaat nu de dreiging dat Rusland meer kernwapens gaat produceren. “Inspecties die over en weer plaatsvonden, gaan niet meer door.”

Vertrouwensbreuk

Die controles zijn overigens de laatste jaren al niet meer uitgevoerd, zegt Wijninga. “Tijdens de coronaperiode is het stopgezet. Daarna verzon Rusland iedere keer excuses om het uit te stellen en afgelopen zomer is het gestopt vanwege de oorlog. Nu heeft men het formeel stopgezet.”

De opschorting van het START-verdrag door Moskou betekent een vertrouwensbreuk op het gebied van kernwapens tussen de Verenigde Staten en Rusland. “Men kan niet meer bij elkaar in de keuken kijken om te zien of de ander zich houdt aan de afspraken die zijn gemaakt. Dat is zorgelijk.”

Mocht Rusland daadwerkelijk besluiten kernwapens in te zetten, kunnen de Amerikanen en andere Westerse landen dat via satellietbeelden zien, zegt de defensie-expert. “Als Rusland meer kernwapens operationeel beschikbaar zou willen stellen, dan moeten ze met het spul gaan slepen. Het ligt opgeslagen en moet dan naar een plaats worden gebracht waar het gekoppeld kan worden aan een raket of naar een plek waar bommenwerpers zijn gestationeerd.”

“Maar dan zie je niet precies wat men aan het verplaatsen is”, zegt Wijninga. “Daar zijn juist die inspecties voor.”

Biden reageert fel

De Amerikaanse president Joe Biden reageerde fel op de toespraak van zijn Russische ambtsgenoot. Volgens hem denkt Poetin “stoer” te zijn. “Onze steun aan Oekraïne zal niet wankelen”, verzekerde Biden een menigte in Warschau, enkele dagen voordat het een jaar geleden is dat Rusland Oekraïne binnenviel. “Oekraïne zal nooit een overwinning zijn voor Rusland, nooit.”

Volgens Wijninga wilde Biden duidelijk benadrukken dat de bondgenoten van Oekraïne eensgezind zijn. “Hij heeft de vastberadenheid heel duidelijk gecommuniceerd. Zijn boodschap was niet alleen bestemd aan Poetin, maar ook aan diens medestanders. Ook richtte hij zich zo tot zijn eigen achterban en de Republikeinen, die twijfels hebben over het voortzetten van de steun aan Oekraïne.”

“Biden heeft Amerika neergezet als rock solid, als steunpilaar van Oekraïne, zodat daar in de toekomst niet makkelijk van teruggetreden kan worden.”

Lees ook: 

Kans dat Poetin kernwapens inzet na schijnreferenda ‘minder onwaarschijnlijk dan voorheen’

Door: Peter Visser