Nooit eerder was de filezwaarte – een indicator die filelengte met fileduur combineert – op de Vlaamse snelwegen zo hoog als in de voorbije twaalf maanden. De maanden maart, april, mei en juli van dit jaar waren elk recordmaanden als het op fileleed aankomt. En dan komt daar deze maand nog de start van de renovatie van het viaduct van Vilvoorde bij, die acht jaar in beslag zal nemen.

Brengt het najaar ons het zwaarste fileleed dat Vlaanderen ooit gekend heeft? Bij het Vlaams Verkeerscentrum nemen ze alleszins een duidelijke trend waar. “Op basis van de voorbije maanden kunnen we alleen maar vaststellen dat de hoge filedruk helemaal terug is”, zegt woordvoerder Peter Bruyninckx. “Dit voorjaar stonden er meer files op onze snelwegen dan voor corona.”

Die trend is al duidelijk sinds het najaar van 2022. Toen schoot de filebarometer van het Vlaams Verkeerscentrum zelfs met 10 procent de hoogte in tijdens de avonduren. “We zetten ons schrap voor het najaar”, aldus Bruyninckx. “Vorig jaar nog was oktober de zwaarste filemaand.”

Logisch gevolg

Eén grote oorzaak van die toegenomen files is er niet. Intuïtief zou je verwachten dat de verkeersdrukte daalt nu thuiswerken is ingeburgerd. “Maar het woon-werk- en schoolverkeer vertegenwoordigt slechts een bescheiden deel van het verkeer”, vertelt Bruyninckx. Van al onze verplaatsingen, met welk vervoersmiddel dan ook, maken woon-werk- of schoolverplaatsingen maar 24 procent uit, zo blijkt uit onderzoek van het departement Mobiliteit en Openbare Werken.

Het voelt tegenstrijdig, maar toch rijdt er nog altijd minder verkeer op de snelwegen dan voor corona. “Maar daar staat tegenover dat er nooit eerder zoveel vrachtverkeer was, en vrachtwagens nemen natuurlijk meer plaats in dan auto’s”, zegt Bruyninckx. “De druk op onze snelwegen is heel groot. De ringwegen rond Antwerpen en Brussel zijn niet verzadigd, maar óververzadigd. Vinden daar nog incidenten of onderhoudswerken plaats, dan valt alles stil. Als het weer dan ook nog verslechtert en de dagen korten, zijn piekende filebarometers het logische gevolg.”

Wegenwerken

Onderhoudswerken zijn er genoeg dit najaar. Alleen al op de Vlaamse snelwegen en op de Ring rond Brussel gaat het om achttien werven die deze herfst hinder zullen veroorzaken. Volgens Katrien Kiekens van het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) vindt er een inhaalbeweging plaats, met dit jaar een duidelijke focus op bruggen en tunnels. “Toch vertalen meer werken zich niet per se in meer hinder. We hebben dit jaar vier snelwegwerven meer dan de 42 in 2022, maar veel daarvan zijn wel van kortere duur.”

Naast de vele werven op snel- en gewestwegen, zijn er ook opvallend veel werken aan gemeentewegen. Het feit dat er volgend jaar in oktober gemeenteraadsverkiezingen zijn, doet veel lokale besturen besluiten om hun wegennet te verbeteren. “Maar zeker zo impactvol zijn de uitrol van het glasvezelnetwerk voor sneller internet en de elektriciteitswerken door Fluvius, om het stroomnetwerk aan te passen aan het stijgend aantal elektrische wagens”, zegt Nathalie Debast van de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten. “Vlaanderen wordt de komende tien jaar één grote werf, zei Fluvius-CEO Frank Vanbrabant deze zomer nog in De Tijd. Dat zien we nu volop en dat zal nog een tijd zo blijven. Het is belangrijk dat dat efficiënt gebeurt en dat bouwheren en nutsbedrijven met elkaar afstemmen wanneer ze welke werken uitvoeren, zodat een straat maar één keer moet worden opgebroken. We moeten allemaal door die zure appel heen bijten, maar in de plaats krijgen we ook een betere dienstverlening.”