Je kan pas onderhandelen over een loonsverhoging als je cao opnieuw wordt afgesloten. Dat gebeurt meestal een keer in het jaar, of een keer in de twee jaar. Vaak doet de vakbond dat voor jou.

Als je geen recht hebt op een loonsverhoging op basis van de cao, ben je aangewezen op je werkgever. “Het enige dat je kunt doen is om tafel gaan zitten met je baas. Dan kan je vragen of een compensatie voor de hoge kosten mogelijk is”, zegt Ilse Vermeulen, arbeidsjurist bij hr-dienstverlener Please.

Omdat de inflatie in het afgelopen jaar zo hoog op is gelopen, kunnen werkgevers besluiten op eigen houtje over te gaan tot de uitkering van een eenmalig bedrag. Ook als het nog geen tijd is om de cao te vernieuwen.

Dat gebeurde bijvoorbeeld bij telecombedrijf VodafoneZiggo. Werknemers kregen er afgelopen jaar eenmalig 1.000 netto bij. Sommige bedrijven besloten hun werknemers op een andere manier te helpen. Zoals door een hogere reiskostenvergoeding of budgetcoaches aan te bieden.

Verder kan je als werknemer eigenlijk heel weinig doen. “Je hebt geen recht op compensatie. Al is de inflatie nog zo hoog en doen andere bedrijven het wel”, legt Vermeulen uit.

Het is dus aan de werkgever om te beslissen of ze willen (en kunnen) compenseren. “Al hebben werknemers een goede onderhandelingspositie op de huidige markt”, zegt de arbeidsjurist. De arbeidsmarkt is krap. Dus als je werkgever niet wil dat je naar een ander bedrijf overstapt, moet hij je wel tevreden houden.

Als je wel toe bent aan een nieuwe cao, dan is het tijd om te onderhandelen. “Meestal doet de vakbond dat. Je kan je dus aansluiten bij een vakbond als je mee wilt beslissen en stemmen over de onderhandelingen”, vertelt José Kager, woordvoerder van vakbond FNV. Als je baas na de onderhandelingen nog niet meegaat met een loonsverhoging, kan je ervoor kiezen om actie te ondernemen.

“Bijvoorbeeld door te staken”, zegt Kager. Dat gebeurt de afgelopen tijd veel in ons land. In het streekvervoer en de ziekenhuizen werden ze het maar niet eens over loonsverhogingen. Daar is veel gestaakt. Maar bijvoorbeeld ook bij ING. Daar werd donderdag gestaakt in het noordoosten van het land. En dat is bijzonder. Want hoewel er in het openbaar vervoer en in de zorg vaker wordt gestaakt, gebeurt het bij banken bijna nooit.

Daarom organiseerden de vakbonden een ‘stakingsles’ voor het personeel van de bank. Zo wisten de stakers wat ze konden verwachten. “Want je kan niet zomaar niet komen opdagen”, zegt Vermeulen. “Dan begeef je je op glad ijs. Dat is werkweigering en dat kost je een vakantiedag.”

Staken werkt dan ook het beste als je meedoet aan een collectieve actie, georganiseerd door een vakbond. “Dan sta je veel sterker. En dan krijg je op de dag dat je niet werkt een stakingsuitkering van de vakbond waarvan je lid bent”, zegt Kager. Anders loop je tijdens het staken geld mis, terwijl het je juist gaat om méér geld.