[ad_1]
Vier jaar lang doorliep Jolanda Jansen (36) talloze trajecten om die ene wens te vervullen: zwanger worden. Maar ze is onvruchtbaar en afhankelijk van eiceldonatie. Door een schreeuwend eiceltekort zijn de wachtlijsten in Nederland lang. Jolanda had geluk, ze kreeg een plekje én vond een donor. Maar twee terugplaatsingen mislukten. In Nederland hielden haar opties op. De wens bleef, dus ging ze voor eiceldonatie naar Portugal.
In Portugal zijn er geen tekorten. Daarnaast is de regelgeving hetzelfde als in Nederland; vrouwen mogen niet anoniem doneren, alles wordt geregistreerd. Dit maakt het voor veel stellen met een kinderwens een populaire bestemming.
Tijdsinvestering en hoge kosten
Jolanda vloog in 2021 met haar man naar Porto, daar huurden ze een auto en reden ze 1,5 uur naar het zuiden, naar de kliniek in Coimbra. Ze sliepen in een hotel en hadden drie dagen vrij geregeld van hun werk. In de kliniek leverde de man van Jolanda zijn zaad in, zij kreeg een echo om haar baarmoeder te controleren. Dit was hun eerste reis.
Er volgden meerdere buitenlandse reizen. Eerst was er een terugplaatsing in Portugal, die mislukte, dus kreeg ze een baarmoederonderzoek in Duitsland, een testuitslag uit Spanje (telefonisch) en weer een terugplaatsing in Portugal. “Wéér stonden drie collega’s klaar om mijn diensten – ik werk in de zorg – over te nemen.” Weer werd er last minute een vlucht geboekt en een hotel en huurauto geregeld.”
Zwanger
Dit keer was het wél raak. Na vier jaar, talloze pogingen en meer dan 10.000 euro was de zwangerschapstest positief. “Ik kon niet stoppen met huilen.” Vijf maanden geleden is dochter Merel geboren. “Het is zo’n relaxte baby, ik ben enorm aan het genieten.”
Voordat Jolanda naar Portugal ging, zocht ze eerst jarenlang in Nederland naar een donor om haar kinderwens in vervulling te laten gaan. RTL Nieuws sprak haar eerder over deze zoektocht:
Veel praktischer
Deze buitenlandse reizen van honderden Nederlandse stellen met een kinderwens zijn niet meer nodig nu de Fertiliteitskliniek Twente een samenwerking is aangegaan met het Portugese Ferticentro. “Het proces van terugplaatsing kan nu bij ons”, zegt Marieke Verberg, gynaecoloog en directeur van de fertiliteitskliniek in Twente.
De Portugese kliniek blijft het hele proces leidend. De selectie van de donoren en de bevruchting worden in Portugal gedaan. “Maar de vrouwen hoeven niet meer voor elke echo of voor de terugplaatsing op het vliegtuig te stappen. Dit is logistiek veel praktischer.”
Lange wachtlijsten
De Fertiliteitskliniek Twente is de eerste kliniek in Nederland die een samenwerking met een buitenlandse kliniek aangaat. Ze hoopt hiermee meer wensouders die door de jarenlange wachtlijsten in Nederland vastlopen succesvol te begeleiden.
Met de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) is afgesproken dat Nederlandse artsen niet meewerken aan anonieme donatie uit het buitenland. Ze mogen wel meewerken aan het proces met geregistreerde donoren, dus met eicellen uit Portugal, Finland of Engeland, waar ook niet anoniem gedoneerd mag worden.
Eiceldonatie in Europa
Het is lastig in te schatten hoeveel stellen zwanger proberen te worden via eiceldonatie van iemand die geen bekende is, zoals een zus of een vriendin. “Vanwege het tekort in Nederland gaan veel stellen met een kinderwens naar privéklinieken in het buitenland en dat wordt niet geregistreerd”, zegt José Knijnenburg van Freya, de vereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen. “Deze mensen verdwijnen uit het zicht.”
Elk land kent zijn eigen regels, ook in Europa is er volgens Knijnenburg geen overkoepelende regelgeving. “Eiceldonatie is in sommige landen een flinke business.” Niet in Portugal, Finland of Engeland, daar wordt niet-anonieme donatie aangeboden. “Hun wet- en regelgeving op het gebied van donatie is vergelijkbaar met de Nederlandse. Alle donoren zijn traceerbaar en altruïstisch.”
In België is anonieme donatie wel mogelijk, maar passen ze veel ruildonatie toe. De eicellen van een door een stel aangedragen donor worden verwisseld met die van een donor van een ander paar. In Spanje en Griekenland is wettelijk alleen anonieme donatie toegestaan, vandaar de vele commerciële klinieken. In Italië, Duitsland, Zwitserland en Noorwegen is eiceldonatie verboden.
‘Voor elke echo vechten’
“Het verschilt per arts of diegene wil meewerken aan eiceldonatie uit het buitenland, ook als het een niet-anonieme donor uit Portugal is”, vertelt Jolanda Jansen. Veel Nederlandse artsen zijn volgens haar terughoudend. “Voor elke echo of bloedonderzoek na terugplaatsing die ze vanuit Portugal aanvragen, moet je vechten.”
Dit geldt volgens Jansen ook voor apotheken die medicijnen, zoals hormonen om de baarmoeder klaar te maken voor terugplaatsing, niet willen meegeven. “Omdat het recept van een Portugese kliniek in Nederland vaak niet wordt goedgekeurd. Mijn huisarts schreef zonder problemen een recept voor de medicatie die ik nodig had, maar ik ken ook artsen die dit liever niet doen.”
Geen tekorten
Dat gevecht om echo’s en medicatie hoeft niet in de Twentse kliniek. Dat die een overeenkomst tekende met Portugal, is volgens de directeur van de kliniek niet vreemd. Directeur Marieke Verberg: “In Portugal zijn geen tekorten. Het systeem om te doneren loopt daar veel beter dan hier. Dit geldt overigens ook voor Spanje, maar daar mag wel anoniem gedoneerd worden.”
Dat er geen tekorten zijn in de Zuid-Europese landen komt door de cultuur, zegt Anneke Janssen van Kinderwens Buitenland, een organisatie die wensouders informeert over de mogelijkheden van voornamelijk eiceldonatie in het buitenland. “In Portugal praten vriendinnen met elkaar over eiceldonatie. Er is geen taboesfeer, zoals dat hier wel is.”
In Nederland mag je doneren vanaf je achttiende, maar donatie wordt pas aangeraden als je geen kinderwens hebt of een voltooide kinderwens. Vrouwen zonder eigen kinderen wordt geadviseerd pas te doneren als ze 30 jaar zijn. “Nederlandse vrouwen zijn ouder als ze doneren. Portugese vrouwen doneren voornamelijk als ze midden twintig zijn, hierdoor zijn de eicellen van betere kwaliteit.”
In Portugal krijgen de vrouwen net als in Nederland niet betaald voor eiceldonatie, alleen een onkostenvergoeding. “Het is wettelijk goed geregeld en dus geen louche business.” Nederlandse stellen zijn er sneller aan de beurt dan in eigen land, maar de kosten zijn hoog. Een traject kost rond de 10.000 euro en de verzekering vergoedt dit niet.
‘Scheelt veel stress’
Dat gaat wellicht veranderen als een groot deel van het traject in Nederlandse klinieken plaatsvindt, denkt Anneke Janssen van Kinderwens Buitenland. “Dan zullen de behandelingen en medicatie sneller worden vergoed.”
Of het storm gaat lopen in Twente is nog maar de vraag. Het traject blijft intensief, duur en vraagt veel van stellen. “Zo’n fertiliteitstraject is pittig”, zegt Jolanda Jansen, “Maar als al het geregel met vluchten boeken, hotels en huurauto’s wegvalt, scheelt dat niet alleen honderden euro’s en dagen reistijd, het scheelt vooral ontzettend veel stress. Dat dit nu in Nederland kan, is echt te gek.”