Oxfam Novib wees afgelopen maand weer op de almaar groeiende kloof tussen de armsten en rijksten ter wereld. Die kloof groeit onder meer doordat in rijke landen de topbelastingtarieven op inkomen, erfenissen, dividenden en ondernemingswinst de afgelopen 35 jaar enorm zijn gezakt.

Daarnaast benutten superrijken slimme constructies om hun afdrachten te minimaliseren. Daardoor betaalden de 25 rijkste Amerikanen tussen 2014 en 2018 maar 3,4 procent belasting, terwijl jij dit jaar bijvoorbeeld 36,93 procent belasting over de top van je inkomen afdraagt. Kan jij je droom van rijkdom dus maar beter vergeten? Of bestaan er voor gewone Nederlanders nog routes die leiden naar financieel succes? En zo ja, hoe kom je daar?

Een antwoord op deze kwestie begint met een definitie van vermogen, vindt Bas van Bavel, hoogleraar sociale en economische geschiedenis. Vermogen omschrijft hij als ‘privébezit dat na je dood vererft’. Pensioenopbouw hoort daar niet bij, want dat vervalt als je overlijdt.

Als je uitgaat van die definitie, noemt Van Bavel de verdeling van vermogen onder Nederlandse huishoudens “uitzonderlijk” vergeleken met andere Europese landen.

“Een op de tien Nederlandse huishoudens heeft een negatief vermogen, dus meer schulden dan bezit. Een nóg grotere groep bezit hooguit 20.000 of 30.000 euro. Dat is onvoldoende om inkomensverlies door werkloosheid of gezondheidsproblemen op te vangen. Of om je kinderen te ondersteunen bij hun studiekosten of het kopen van een huis.”

Mensen met geen, weinig of een negatief vermogen staan 3-0 achter als het om vermogensopbouw gaat, legt Van Bavel uit. “Vermogen vermeerdert zichzelf. Dus de snelste weg naar meer vermogen is het hebben van vermogen.”

“Stel, je hebt een miljard en je adviseur belegt in een goed hedgefonds, dan kan je bezit elk jaar flink groeien. Helemaal omdat over grote vermogens nauwelijks belasting wordt betaald. Vervolgens is dat vermogen overerfbaar. Daardoor stapelt vermogen zich op bij mensen die al rijk zijn.”

Toch ziet hij een mogelijke uitweg. “Vroeger pakten Nederlanders dit probleem aan door zich te organiseren, bijvoorbeeld in een coöperatie voor woningbouw, en daarin gezamenlijk vermogen op te bouwen.” Anders gezegd: samen sterk.

Een meer psychologische kijk op rijk worden heeft Jan Vanoverbeke, auteur van Leren van de rijken en eigenaar van Phineq, dat software voor vermogensplanning maakt. “Rijk worden vereist de juiste mindset”, zegt hij.

“Rijken vinden het heel belangrijk dat geld voor hen werkt. Hun eerste gedachte ’s morgens is: hoe staat het met mijn werkkapitaal? Die oorlogskas mag gerust vijf of zes jaar niks opleveren, want rijken hebben niks met de waan van de dag en populistische ideeën, zoals snel geld verdienen met crypto’s of actief handelen op de beurzen.”

“Ze wachten geduldig op echte buitenkansen. Ze kijken daarvoor niet alleen vooruit, maar ook naar links en rechts. Ze kopen bijvoorbeeld een stuk landbouwgrond nu er gedoe is over de Europese stikstofnormen. Om dat over 30 jaar mogelijk als bouwgrond te gaan verkavelen.”

Volgens Vanoverbeke helpt het je vermogensopbouw als je uit een ondernemersfamilie komt. “Die mensen denken anders dan werknemers. Ze zijn streetwise. Ze hebben bijvoorbeeld een fabriek die een heel banaal product maakt met een hoge winstmarge zoals wc-ontstopper, een rioolbuisaanschakelaar of toiletpapier. Veel hoogopgeleiden vinden dat te min.”

Maar wat nou als je geen oorlogskas of een zakenfamilie hebt? Kun je rijk worden dan wel vergeten? Vanoverbeke is optimistischer. “Door de technische ontwikkelingen kun je tegenwoordig met relatief weinig startkapitaal een bedrijf beginnen. Ik zie mensen die op Facebook iets aanbieden, of die hun hobby uitbouwen tot een webshop. Ook influencers lukt het om met weinig investeringen een bloeiende zaak op te bouwen. Vroeger kon dat niet.”

Vanoverbeke waarschuwt trouwens voor finfluencers die crypto’s en NFT’s promoten. “Die missen vaak kennis of zijn te veel uit op eigen gewin.”